Wat gaan wij daar voor doen?

Het gebruik en de kosten van (zware) specialistische jeugdhulp is verminderd.

Vanaf 2018 is een verandering doorgevoerd in de wijze van toegang bepalen en de inkoopsystematiek van de Wmo-begeleiding en de Gespecialiseerde Jeugdhulp. Deze werkwijze is beschreven in de notitie “Aanpak maatwerkvoorzieningen Wmo en Gespecialiseerde Jeugdhulp 2018 ML-West” (vastgesteld op 14 september 2017). De nieuwe systematiek: inkoop op basis van profielen, is per 2018 vertaald naar een nieuwe contractvorm en procedure. Dit was nodig om in de toekomst voldoende flexibel te zijn en verandering en innovatie in het sociaal domein te kunnen faciliteren in de verwerving.

In 2018 zijn vier Basisovereenkomsten afgesloten met aanbieders voor de segmenten:

1. Wmo nieuwe taken,
2. Gespecialiseerde Jeugdhulp,
3. Gedwongen kader Jeugd en
4. Crisishulp Jeugd.

De Basisovereenkomsten hebben een looptijd van 4 jaar, hiermee wordt aanbieders langdurige zekerheid geboden, als stimulans om maximaal bij te dragen aan de noodzakelijke transformatie. Aansluitend zijn de uitvoeringsovereenkomsten gesloten voor de duur van 1 jaar met een verlengingsmogelijkheid. Hiermee ontstaan jaarlijks mogelijkheden om de inhoud van de uitvoeringscontracten bij te stellen naar de beoogde transformatiedoelen.

De invoering van profielen is per 1 januari 2018 gestart. Per kwartaal worden de inhoudelijke en financiële effecten gemonitord. Op basis van de opgedane ervaringen, wordt beoordeeld of de profielen juist berekend zijn en of bijstellingen voor 2019 noodzakelijk zijn. Tevens wordt dan onderzocht of er meer producten onder gebracht kunnen worden in een profiel. Eind september worden de profielen in het kader van de lopende aanbesteding gepubliceerd.

Producten Wmo-begeleiding
Door het introduceren van 3 categorieën binnen de profielen met elk 3 intensiteiten, kan 95% van de Wmo-begeleidingstrajecten in profielen worden ondergebracht. Er wordt nader onderzocht of, door middel van toeslagen op de profielen, (nagenoeg) 100% in de profielen kan worden ondergebracht. In dit geval zijn gecontracteerde producten niet meer nodig. Echter, om rekening te houden met mogelijke uitzonderingen, zullen in 2019 nog enkele producten voor Wmo-begeleiding gecontracteerd worden.

Producten Gespecialiseerde Jeugdhulp
Lang niet alle diensten van de Gespecialiseerde Jeugdhulp zijn ondergebracht in een profiel. Dit vanwege inhoudelijke redenen of omdat het te risicovol is. Onder andere de dyslexie-ondersteuning, de gezinsvervangende zorg en de ADHD ondersteuning door kinderartsen zijn uitgesloten. Ook de dure zorg bij Jeugdhulp - meestal de bedden - zijn nog niet ondergebracht in profielen, omdat de diversiteit in aanbod en kosten te zeer uiteenlopen. Voor 2019 wordt bekeken of het haalbaar is meer producten onder te brengen in een profiel. Echter, het is niet realistisch alle huidige producten in profielen onder te brengen. Het blijft dus noodzakelijk om de producten uit het segment Gespecialiseerde Jeugdhulp te contracteren bij de aanbieders. Dit doen we gezamenlijk met de regio Midden-Limburg Oost.

Crisis Jeugdhulp
Op schaal van Noord- en Midden Limburg wordt samen met aanbieders gewerkt aan een verbeterplan voor de Crisishulp. Kort samengevat werkt men toe naar een herinrichting met de volgende uitgangspunten:

• Overgaan naar 1 toegang (J&O en GGZ) voor crisishulp inclusief versterken LVB in deze toegang. Ook de actieve inschatting van de crisishulp gebeurt door deze centrale aanbieders.
• Crisiszorg kan maximaal 1 week duren (i.p.v. de huidige 3 of 4 weken).
• Pilot preventieve inzet crisisdienst.
• Ambulant aanbod bij (dreigende) crisis inzetten.

Samengevat kan gezegd worden dat dit een mooi resultaat is. We komen van een situatie waarbij er geen overeenstemming tussen aanbieders onderling was, gedoe tussen aanbieders en gemeenten en verschillen in inzicht tussen gemeenten Noord en Midden.

Jeugdbescherming en Jeugdreclassering:
Jeugdbescherming (JB) en Jeugdreclassering (JR) zijn gedwongen vormen van ondersteuning die ingezet worden na uitspraak van een rechter. JB en JR worden uitgevoerd door Gecertificeerde Instellingen (GI’s). De uitvoering van JB en JR is in een aantal regio’s in ons land flink onder druk komen te staan door een daling van het aantal JB en JR maatregelen in combinatie met een aantal andere factoren gelegen in de kwetsbare financiële positie van de GI’s. In 2017 heeft de VNG in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid een onderzoek gedaan naar deze situatie. Daarbij werd duidelijk dat er reële continuïteitsrisico’s bestaan ten aanzien van de uitvoering van de JB en JR. De VNG heeft de gemeenten opgeroepen een (regionale) visie op de JB en JR te ontwikkelen, opdrachtgever- en opdrachtnemerschap te professionaliseren en afspraken te maken met GI’s die voorkomen dat de uitvoering van JB en JR maatregelen in gevaar komen. VNG roept daarbij onder meer op om JB en JR te bekostigen middels subsidiëring. Momenteel worden JB en JR in Midden-Limburg bekostigd middels inkoop. In 2019 gaan we over tot subsidiëring van deze activiteiten.

Tekorten in de Jeugdhulp
In de zorg is het niet wenselijk om alleen op kosten te sturen, vele factoren spelen mee in een goede en betaalbare zorg. Het is daarmee ook verdedigbaar om 'het stelsel Jeugdhulp' tijd te geven om te transformeren en daarmee ook te komen tot een kostenvermindering. De sturing zit niet alleen op de prijs die de gemeente voor een product of dienst betaald, maar komt vooral ook voort uit de wijze waarop in de toegang het maatwerk tot stand komt. Daarnaast draagt ook monitoring en resultaatmeting bij aan het krijgen van meer grip op de uitgaven voor Jeugdhulp en Wmo.
Specifiek voor de Jeugdhulp hebben we een risico op onvoldoende grip krijgen op de toegang. In de Jeugdwet staan meerdere verwijzers opgenomen (huisartsen, medisch specialisten, Jeugdartsen, gecertificeerde instellingen en de gemeenten). Samenwerking met alle verwijzers is daarom zeer wenselijk. Dit vraagt tijd, het betreft immers een grote groep artsen. Er mag verwacht worden dat de transformatie niet direct, maar wel in de komende jaren, gaat renderen. Hier ligt een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de gemeenten en de aanbieders. Het landelijke verdeelmodel is nog verre van stabiel. Dit leidt tot de geschetste lokale verschillen in het Jeugdbudget. Het spreekt voor zich dat dit niet mag leiden tot een verschraling van het hulpaanbod. We vangen dit in ML West voor een deel op door solidariteit (verevening) en door de inzet van gevormde reserves.
Momenteel loopt er een analyse van het Nederlands Jeugdinstituut (NJI). Deze analyse geeft mogelijk nieuwe inzichten voor versnelling van de inhoudelijke transformatie en afname van de kosten. De analyse is eind 2018 gereed.

We gaan op verschillende manieren om met de (forse) tekorten in de jeugdhulp.

Inhoudelijk
Op basis van het verlengde beleidsplan Jeugdhulp (d.d. december 2016) en de in maart 2017 vastgestelde richtinggevende notitie Jeugdhulp inkoop 2017 is er een reeks van inhoudelijke plannen die moeten leiden tot een transformatie van de Jeugdhulp. De kernbegrippen hierin zijn, normaliseren, de-medicaliseren, participerende en zelfredzame burgers in een kwalitatief goed en betaalbaar Jeugdstelsel. De plannen vragen enkele jaren tijd om tot effecten te komen. De afgelopen twee jaar is veel energie gaan zitten in het overnemen en inrichten van de nieuwe taken. Met de inrichting van het Centrum Voor Jeugd en Gezin ML is de transformatie ingezet voor wat betreft 1elijnszorg, visie op ondersteuning en de toegang, maar er is nog veel meer nodig.

Hoofdlijnen van de inhoudelijke plannen:  

• Nieuw Jeugdstelsel: werken met het gedachtegoed van 1Gezin1Plan, verschuiving van 2elijns Jeugdhulp naar 1elijn, maatwerk en ontschotting waar nodig.
• Investeren in preventie en de basisvoorzieningen zodat problemen voorkomen worden of betrokkenen zo snel als mogelijk ondersteund worden.
• Meer algemene voorzieningen ontwikkelen in plaats van individuele trajecten.
• Onderzoek naar verwijzingen van huisartsen en medisch specialisten en inhoudelijke pilots met het CJG-ML, huisartsen, onderwijs en/of aanbieders. We zoeken nadrukkelijk de samenwerking met deze verwijzers op, omdat we op de kosten van jeugdhulp als gevolg deze verwijzers nauwelijks sturingsmogelijkheden hebben.
• Diverse acties om transformatie bij aanbieders te versnellen.

Om de reorganisatie van het jeugdhulpstelsel een extra impuls te geven, is door gemeenten en het Rijk tezamen een Transformatiefonds georganiseerd. Gemeenten komen in aanmerking voor een bijdrage uit dit fonds door een meerjarig transformatieplan op te stellen, voor ten minste de periode 2018 tot en met 2020. Voor de regio Midden-Limburg West is een bedrag gereserveerd van € 193.355,- per jaar voor de duur van drie jaren (2018, 2019 en 2020). Dit geld wordt beschikbaar gesteld als het transformatieplan als voldoende is beoordeeld door het landelijke ondersteuningsteam Zorglandschap. Verantwoording van deze middelen dient te gebeuren aan de eigen drie gemeenteraden. Er is dus geen verantwoording verplicht aan de landelijke overheid. Het transformatieplan voor de regio Midden-Limburg West moet voor 1 oktober 2018 worden ingediend.

Het format voor het transformatieplan bevat aan aantal actielijnen. De regio Midden-Limburg West investeert op alle actielijnen, op hoofdlijnen houdt dit het volgende in:

• Actielijn 1: Betere toegang tot jeugdhulp voor kinderen en gezinnen.
  De basis van de toegang is op orde en er lopen acties om deze verder te verbeteren.
• Actielijn 2: Meer kinderen zo thuis mogelijk laten opgroeien.
  Diverse projecten zetten in op preventie van onveiligheid thuis. Via een provinciaal plan van aanpak werken we aan de verbetering van de pleegzorg. Daarnaast inventariseren we het bestaande aanbod. Een regionaal expertiseteam voor zeer complexe cases is in ontwikkeling. Verder gaat er aandacht uit naar toegang, impact, bewustwording en omvang van overplaatsingen. Tot slot wordt gewerkt aan het bevorderen van minder gesloten plaatsingen.
• Actielijn 3: Alle kinderen de kans bieden zich te ontwikkelen.
  Flexibele onderwijs-zorgarrangementen worden gerealiseerd op casusniveau. Er wordt onderzocht of het meerwaarde heeft om budgetten integraal in te zetten middels onderwijs-zorgarrangementen. Het Centrum voor Jeugd en Gezin Midden-Limburg vervult de spilfunctie in de inzet van onderwijs-zorgarrangementen en dit verloopt goed.
• Actielijn 4: Kwetsbare jongeren beter op weg helpen zelfstandig te worden.
  Er wordt gewerkt aan een betere overgang naar volwassenheid. Inmiddels is een plan van aanpak hiervoor opgesteld. Bij binnenkomst van een casus wordt breed geschakeld en wordt er gezocht naar integrale oplossingen. Speerpunt is het ontwikkelen van woonvoorzieningen voor kwetsbare jongeren. Daarnaast gaat er aandacht uit naar het versoepelen van overgangen in de zorg. Bestaande mogelijkheden van verlengde jeugdhulp worden op maat gebruikt.
• Actielijn 5: Jeugdigen beter beschermen als hun ontwikkeling gevaar loopt.
  Er is veel geïnvesteerd in de samenwerking tussen vrijwillig en gedwongen kader en het op- en vooral ook weer afschalen in de keten van gedwongen en vrijwillig. Beschermingsplein (met ouders) is gericht op noodzaak opschalen naar gedwongen kader. Het schakeloverleg (met ouders) is gericht op afschaling van gedwongen kader naar vrijwillig bij einde maatregel of bij het bereiken van de leeftijd van 18 jaar. In het kader van de overstap van inkoop naar subsidie van Jeugdbescherming en Jeugdreclassering is er een  inhoudelijke notitie met verbeterpunten gemaakt.
• Actielijn 6: investeren in vakmanschap.
  Er gaat blijvend aandacht uit naar het tegengaan van regeldruk.

Financieel

• Budgettair moeten we rekening houden met nog langjarige tekorten in de Jeugdhulp.
• Verevening: De gemeenten Midden-Limburg West hebben op in 2017 een besluit genomen om onderling te verevenen.
• Reserves: Het resultaat Jeugdhulp wordt in de jaarrekening verrekend met de reserve 3D. Ook een te verevenen bedrag wordt met deze reserve verrekend.